NHỮNG
"VINASHIN" CỦA ĐINH LA THĂNG
Huy Đức
Chiều 13-10-2016,
Trần Đức Chính - PTGĐ Điện lực Dầu khí - đã được cơ quan điều tra "điểm
danh"; Ninh Văn Quỳnh cũng đã phải trở về từ Mỹ... Danh sách các "yếu
nhân" tập đoàn Dầu khí (PVN) liên quan tới tiền lại quả từ Oceanbank chắc chắn
không dừng lại đó. Phanh phui bất cứ công ty "con, cháu" nào do Đinh
La Thăng "đẻ" ra trong thời gian ông ta làm Chủ tịch PVN (1-2006 --
9-2011) cũng đều tìm thấy những khoản trăm nghìn tỷ bị "ném qua cửa
sổ". Sự thao túng ở tổng công ty Tài chánh Cổ phần Dầu khí (PVFC) lại còn
tệ hơn nhưng có lẽ nhờ kịp xóa nhiều dấu vết nên chưa thấy thanh tra, điều tra
thụ lý.
TỰ ĐẤU GIÁ MÌNH
Khi về Dầu Khí, Đinh
La Thăng đã "cầm cờ tiên phong" biến Tổng công ty Dầu khí thành
"tập đoàn kinh doanh đa ngành". Công ty Tài Chánh Dầu Khí được nâng
cấp thành Tổng Công ty Tài Chánh Cổ phần Dầu Khí (PVFC) là nằm trong lộ trình
tham vọng đó.
Tháng 6-2007, khi cổ
phần hóa PVFC, Đinh La Thăng yêu cầu phải tạo ra "thắng lợi chính
trị" ngay trong lần đấu giá cổ phần đầu tiên (IPO). Nhằm đạt được
"mục tiêu chính trị" này, Đinh La Thăng đã phê duyệt một phương án
lấy tiền của nhà nước đấu giá công ty nhà nước.
Theo phương án mà
Hội đồng quản trị Tổng công ty Dầu khí lúc đó (do Đinh La Thăng làm Chủ tịch)
phê chuẩn, công ty con PVFC đã dùng 500 tỷ "đẻ" ra công ty cháu PVFC
Invest và rót 671 tỷ khác để PVFC Invest mua cổ phần công ty mẹ với giá đạt
"mục tiêu chính trị"(70.000 đồng/cổ phiếu).
Theo Luật, PVFC chỉ
được góp tối đa vào PVFC invest 11%. Nghị quyết của PVN phê duyệt cho PVFC góp
11% (55 tỷ đồng), đồng thời phê duyệt thêm cho cán bộ công nhân viên (CBCNV)
góp 38% (190 tỷ đồng).
Trên thực tế, PVFC
dùng tiền Nhà nước góp tới 295 tỷ đồng [Ngoài 55 tỷ đồng đứng tên trực tiếp,
PVFC còn dùng 240 tỷ góp dưới dạng cho cá nhân (CBCNV) “ủy thác đầu tư trả chậm
mua cổ phần PVFC Invest” - Bản chất là cho cá nhân vay trá hình không có tài
sản bảo đảm].
Sau đó, bằng hàng
loạt "hợp đồng ủy thác đầu tư", PVFC chuyển xuống cho PVFC Invest 671
tỷ, bao gồm các khoản: Chuyển trực tiếp 200 tỷ cho PVFC Invest; Chuyển thông
qua công ty con khác, PVFC Land, 400 tỷ; Chuyển thông qua Công ty PV Inconess
(PVFC là cổ đông lớn 30%) 71 tỷ.
Vì PVFC Invest cũng
không thể dùng hết số tiền 671 tỷ này để mua cổ phần nên phải chuyển 510 tỷ cho
CBCNV "vay" dưới dạng nhận ủy thác đầu tư để mua cổ phần với tỷ lệ
50-50 (CBCNV bỏ ra 50%, công ty cho "vay" 50%). Bằng cách này, PVFC
Invest đã "thắng" 20 triệu cổ phần với giá 71.000 đồng trong đó có 14
triệu cổ phần do "CBCNV mua"(Sau cổ phần hóa, PVFC là một tổng công
ty có vốn điều lệ 5000 tỷ, Tập đoàn PVN nắm 78%; như trên đã nói, 22% còn lại
cũng chủ yếu được mua bằng tiền nhà nước).
MỸ KHÊ VN &
762,6 TỶ MỘT ĐI KHÔNG TRỞ LẠI
Năm 2007, sau khi ký
với Quảng Ngãi thỏa thuận "hợp tác đầu tư và phát triển bền vững",
Đinh La Thăng đã cho bỏ ra 100 tỷ mua lại dự án "du lịch biển Mỹ Khê"
(Sơn Tịnh, Quảng Ngãi) từ tay công ty Idico dù công ty này chưa đầu tư gì kể từ
khi được Quảng Ngãi "giao dự án". Trước đó, Đinh La Thăng giao cho
PVFC lập ra công ty Mỹ Khê Việt Nam có vốn điều lệ trên giấy là 400 tỷ.
Cũng như PVFC
Invest, Mỹ Khê Việt Nam đã sai luật ngay từ khi ra đời vì có tới 99,98% vốn ở
Mỹ Khê VN được góp từ PVFC trong khi mức cho phép không quá 11% (thực góp 210,1
tỷ trong đó, PVFC góp 210 tỷ, hai cổ đông khác góp 100 triệu).
Mỹ Khê VN sau đó còn
được PVFC biến thành một công ty đầu tư bất động sản trái phép với hai dự án:
"Đầu tư" 192,5 tỷ vào dự án 99C Phổ Quang (Sài Gòn); "Đầu
tư" 360 tỷ vào dự án 168 Nguyễn Đình Chiểu (Sài Gòn).
Với ba "dự
án" này, Mỹ Khê VN đã "nướng" của PVFC 762,6 tỷ.
Gần 10 năm trôi qua,
phần vốn 210 tỷ đồng đã hết, Biển Mỹ Khê vẫn chỉ có... cát; khoản chi đáng kể
nhất của công ty này là để phá 10 hecta rừng dương dọc bãi biển. Mỹ Khê còn:
Đưa ngay 192,5 tỷ cho công ty tư nhân Lạc Hồng trong khi 99C Phổ Quang đang là
đất của Satraco và Lạc Hồng chưa hề có "mảnh giấy lộn" nào chứng minh
công ty này là chủ đầu tư hay đồng sở hữu; Đưa ngay 360 tỷ cho công ty cổ phần
Phúc Thịnh chỉ để nắm được một bản photo giấy tờ đất 168 Nguyễn Đình Chiểu
trong khi Phúc Thịnh chưa phải là chủ sở hữu và không được cấp phép đầu tư.
XÓA DẤU VẾT
Trước Đại hội XI
(12-2010), Đinh La Thăng chỉ đạo không được để bất cứ công ty con nào âm vốn.
PVFC đã "xử lý" bằng cách yêu cầu PVFC Invest bán hơn 11 triệu cổ
phiếu của PVFC mà công ty này đang nắm giữ cho công ty cổ phần đầu tư và thương
mại Sông Đà (SDCON - thuộc Ocean Group, sở hữu 6,65% vốn điều lệ của OceanBank
và do mẹ vợ Hà Văn Thắm làm Chủ tịch).
Trên thực tế, thương
vụ này chỉ tức thời giúp PVFC làm đẹp sổ sách. SDCON chỉ trả 5% (gần 20 tỷ
đồng), 95% còn lại không bao giờ được nói tới nữa.
PVFC còn "xóa
dấu vết" một công ty con khác: VN Assets.
Ở thời điểm ấy, trị
giá tài sản của VN Assets vẫn còn được ghi là 707 tỷ đồng nhưng PVFC đã bán 23
triệu cổ phiếu của mình trong VN Assets cho một công ty tư nhân, ATC (Công ty
cổ phần dầu khí An Thịnh), với giá chỉ 1 đồng/cổ phiếu (Hợp đồng
16/2003/PVFC-ATC) trong khi giá vốn là 10.000 đồng/cổ phiếu (thất thoát khoảng
230 tỷ đồng).
Các thương vụ khuất
tất giữa PVFC và ATC không phải tới lúc này mới bắt đầu.
Năm 2007, ATC được
PVFC rót vốn để xây nhà máy sản xuất xơ sợi Hưng Yên. Ở nhà máy này, PVFC cho
vay tổng số 120 tỷ, trong đó có 40 tỷ làm vốn lưu động. ATC đã dùng số tiền đó
để nhập một dây chuyền "nghĩa địa" về. Nhà máy hoạt động được một năm
rưỡi thì đóng cửa. Thay vì tìm cách thu hồi nợ, PVFC đã âm mưu "chuyển
đổi” 40 tỷ vay làm vốn lưu động này thành vốn góp (do không thực hiện được nên
đã phải trích lập 100% dự phòng).
Tháng 6-2009 nhà máy
ngưng hoạt động. Tháng 7-2011, PVFC kêu bán thanh lý. Mãi tới 2-2012 mới bán
được với giá... 3,9 tỷ.
Trong số 240 tỷ
"ủy thác đầu tư" dưới hình thức góp vốn lập nên PVFC Invest qua CBCNV
mà Ngân hàng Nhà nước cho là "cố ý làm trái"(công văn 9788 - 2009),
tới nay chỉ mới thu hồi được 10 tỷ(gây hậu quả nghiêm trọng, thất thoát 230
tỷ). Trong số 510 tỷ "ủy thác" dưới dạng đưa tiền cho CBCNV mua cổ
phần tới nay vẫn chưa thu hồi được 419 tỷ gốc, 86 tỷ tiền lãi.
Các khoản đầu tư bất
chấp pháp luật của PVFC - đều phải thông qua Hội đồng thành viên PVN, nơi đang
nắm 78% vốn, do Đinh La Thăng làm Chủ tịch - đã làm cho công ty này mất không
dưới 2.000 tỷ. Các khoản cho vay, tính tới tháng 2-2012, chỉ riêng 5 "nhóm
nợ có vấn đề" của PVFC đã có 8.550 tỷ không có khả năng thu hồi.
Các hành vi làm trái
của Đinh La Thăng, đổ tiền nhà nước ra mua cổ phần nhà nước, không chỉ gây hậu
quả cho nhà nước (mất hàng nghìn tỷ đồng) mà còn góp phần bóp méo thị trường cổ
phiếu. "Bong bóng" tự PVN bơm lên đã nhanh chóng xẹp xuống. Số cổ
phiếu từng được tiền của PVN đẩy lên giá 76.000 đồng (mua trung bình 71.000),
khi đóng cửa phiên cuối cùng trước khi hủy niêm yết (23-9-2013) chỉ còn 4.200
đồng/Cổ phiếu.
PVN sau đó đã thủ
tiêu, xóa dấu vết PVFC - do làm ăn bất chấp pháp luật mà thua lỗ - bằng cách
nhập với ngân hàng Phương Tây để trở thành Ngân hàng đại chúng.
SÂN VẬN ĐỘNG CHI
LĂNG & OCEANBANK
Không chỉ bắt tay
với Thắm Đại Dương, nếu không có 1.510 tỷ của PVFC, Phạm Công Danh khó có thể mua
ngân hàng rồi trở thành tội phạm.
Ngày 1-12-2010, để
mua sân vận động Chi Lăng Đà Nẵng với giá 1.393 tỷ, Phạm Công Danh lập 10 công
ty (con của tập đoàn Thiên Thanh) để đứng tên 10 sổ đỏ [có tổng diện tích
55.061m2, giá 25,3 triệu/m2). Ngay sau khi Đà Nẵng giao sổ đỏ, 28-1-2011, Danh
đem cắm cả 10 vào OceanBank để vay 1.254 tỷ đồng.
Hơn một tháng sau
đó, 4-3-2011, đất sân Chi Lăng được PVFC - nơi mà PVN của Đinh La Thăng nắm 78%
cổ phần - định giá lên hơn gấp đôi: 57 triệu/m2; sau khi "tham chiếu các
kết quả tư vấn khác", PVFC đưa giá xuống một chút, 54,9 triệu/m2, và quyết
định mua gần phân nửa sân Chi Lăng từ tay Danh với giá 1.510 tỷ (27.000m2,
thuộc 5 sổ đỏ).
Hơn 1.306 tỷ được
PVFC chuyển thẳng cho OceanBank, thanh toán cả gốc lẫn lãi cho Phạm Công Danh;
20 tỷ được chuyển vào tài khoản của tập đoàn Thiên Thanh; 183 tỷ chuyển trực
tiếp vào tài khoản cá nhân của Danh. Như vậy, với thương vụ mua bán sân vận
động Chi Lăng, chỉ trong một tháng, Danh lấy lại được vốn, cầm về 5 sổ đỏ
"sạch" (28.000m2) và vẫn còn dư 203 tỷ.
Chưa thấy cơ quan
điều tra nhắc đến thương vụ này, ít nhất là khoản "trốn thuế" không
dưới 160 tỷ. Không chỉ là vấn đề lời lãi, cơ quan điều tra cũng cần làm rõ bản
chất của nó và đường đi lắt léo của các dòng tiền [tháng 5-2011, PVFC lại bán
27.000m2 đất này cho Seabank AMC (công ty mua bán nợ của Seabank) với giá không
lời, không lỗ].
Khoản tiền 1.510 tỷ
mà PVFC trả cho thương vụ nửa sân Chi Lăng đã giúp Phạm Công Danh có
"lực" để mua TrustBank từ tay Hà Văn Thắm, có vai trò như bàn tay của
một bà đỡ giúp Danh "đẻ ra" ngân hàng Xây Dựng.
Mặc dù Hà Văn Thắm
có quan hệ với Nguyễn Xuân Sơn trước, nhưng trên thực tế, Đinh La Thăng là
người cung cấp oxy cho Ocean Bank. Nếu Đinh La Thăng không quyết định góp 800
tỷ đồng (20% vốn) và "lái" phần lớn dòng tiền của PVN chảy qua Ocean
Bank thì ngân hàng này đã khó mà tồn tại [Từ thời Thăng làm Chủ tịch Tập Đoàn
Dầu khí gần như tất cả các công ty thành viên của PVN đều phải mở tài khoản tại
Ocean Bank; tổng cộng PVN đã đem hơn 50 nghìn tỷ đồng gửi Thắm].
Khi Thắm
"chìm" theo Đại Dương - OceanBank bị mua với giá 0 đồng - PVN không
chỉ mất 800 tỷ VND góp vốn (theo quyết định của Đinh La Thăng) mà còn kẹt
"dưới đáy" Đại Dương hơn 10 nghìn tỷ (bao gồm cả 70 triệu USD của
Vietsopetro). Sau Nguyễn Xuân Sơn, còn có một danh sách đen liên quan đến khoản
lại quả - lên đến 544 tỷ đồng - mà Thắm "chi ngoài hợp đồng" cho lãnh
đạo của PVN thời Đinh La Thăng làm Chủ tịch.
Xét cả về tính chất
vi phạm pháp luật và quy mô tổn thất, Tập đoàn Dầu khí thời Đinh La Thăng không
khác gì một Vinashin. Sở dĩ PVN không đắm ngay như Vinashin là nhờ PVN không
phải vay ngân hàng. Ngoài khoản PVN được "vay" 500 triệu USD từ tiền
bán dầu, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng còn cho phép PVN "tạm giữ" những
khoản tiền khổng lồ mà Tập đoàn này lẽ ra phải nộp vào ngân sách. Nguồn tài
nguyên trong lòng biển của quốc gia mà tập đoàn Dầu khí được giao khai thác đã
bị Đinh La Thăng đổ trăm nghìn tỷ xuống biển, xuống sông.
PS:
I. Thực tế ở PVN là
một Ví dụ điển hình cho thấy, tham nhũng ở VN không chỉ do quyền lực chưa được
chế ngự mà còn do những khoảng tối giao thoa giữa khu vực kinh tế tư nhân và
kinh tế nhà nước, được dung dưỡng bởi các quan chức tha hóa. Những kẻ biết sợ
sẽ ráng làm ra chút ít rồi mới "ăn". Những kẻ trâng tráo thì phá tới nơi
để "ăn" tàn, "ăn" mạt.
Muốn chống tham
nhũng, không chỉ phải tiến tới nhà nước pháp quyền mà nhà nước còn phải từ bỏ
vai trò kinh doanh (các công ty nhà nước chỉ được lập ra là chỉ để cung cấp
những dịch vụ công mà tư nhân không làm). Tuy nhiên, trước khi có nhà nước pháp
quyền, nếu không vạch mặt chỉ tên những kẻ trâng tráo nhất, thì không những
không bao giờ có nhà nước pháp quyền, mà còn sẽ phải cúi đầu làm nô lệ cho
những tên tham tàn nhất.
II. Khi các thông
tin về công trình nhà máy sợi Đình Vũ, PVN đầu tư gần chục nghìn tỷ giờ đang
phải trùm mền được công bố, biết việc Đinh La Thăng để cho nhà thầu tráo
"dây chuyền thiết bị kéo sợi" xuất xứ Đức, theo thiết kế, thành dây
chuyền Trung Quốc, hy vọng các bạn sẽ nhận biết Thăng là người "thân gì".
.........../.
