ÔNG ĐỖ MƯỜI "ĐẺ RA" LÝ MỸ
MINH DIỆN
Chiều 21-3-1978,
Hội trường của trường đảng Nguyễn Ái Quốc II, Thủ Đức, như nghẹt thở. Mấy trăm
cán bộ cơ quan trung ương và các tỉnh, thành phố phía Nam
Nhiệm vụ đặc biệt
gì không ai được biết. Qua vài thông tin rò rỉ, các “quân sư quạt mo” nhận định
chuẩn bị đánh tư sản thương nghiệp, mật danh X-3, dưới sự chỉ huy của “Bàn tay sắt” Đỗ Mười và
giờ G đã điểm! Khi đó, ông Đỗ Mười là Phó Thủ tướng kiêm nhiệm Trưởng ban Cải
tạo Công thương nghiệp Xã hội chủ nghĩa, phụ trách vấn đề cải tạo Công thương
nghiệp XHCN tại miền Nam
Hôm đó, ông Đỗ
Mười mặc chiếc quần Kaki màu cà phê đậm, chiếc áo Sơ mi ngắn tay cùng màu, chân
đi dép. Ông có khổ người khệnh khạng, mặt chữ “nãi”, trán ngắn đầy nếp nhăn,
miệng cá trê, bờm tóc dựng trông rất dữ. Tôi đã được nghe nói nhiều về tính bốc
đồng, nóng nảy của ông Đỗ Mười, hôm đó được giáp mặt, quả đúng vậy.
Đúng như mọi người
dự đoán, chiến dịch X-5 đã bắt đầu.
Ông Đỗ Mười đọc Quyết định của Thủ tướng, đọc Chỉ
thị 100 - CP, và triển khai kế hoạch cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh
tại thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam.
Ông nói: “Từ sau
giải phóng chúng ta đã thực hiện X-1, tập trung bọn ngụy quân, ngụy quyền học
tập cải tạo. Đã thực hiện X-2 đánh bọn tư sản mại bản. Bây giờ chiến dịch X-3,
quyết liệt nhất, nhằm tiêu diệt tận gốc rễ chủ nghĩa tư bản, tay sai đế quốc Mỹ…
“Đánh rắn phải
đánh dập đầu, ta đã đánh dập đầu rồi, nhưng con rắn tư bản đánh dập đầu nó chưa
chết, cái đuôi nó còn nguy hiểm hơn cái đầu. Không giần cho nát cái đuôi của
nó, thì nó vẫn tác oai tác quái phá chúng ta.
Vừa qua kẻ nào vơ
vét mì chính (bột ngọt), vải vóc, đường, sữa đầu cơ trục lợi, rồi lại đổ tội
cho nhà nước ta chuyển ra Bắc nên thị trường khan hiếm? Chính là bọn tư sản
thương nghiệp! Kẻ nào tích trữ thóc gạo để dân ta đói? Chính là bọn đầu nậu lúa
gạo. Tôi hỏi các đồng chí, kẻ nào cung cấp lương thực, thực phẩm cho tổ chức
phản động trên Lâm Đồng chống phá cách mạng? Kẻ nào? Chính là bọn tư sản đấy!
Bọn gian thương đầu cơ, phá hoại, bọn ngồi mát ăn bát vàng, rút rỉa máu xương
đồng bào ta, ngăn cản con đường tiến lên xã hội chủ nghĩa của đảng ta ...”.
Ông Đỗ Mười nói
say sưa, hùng hồn, quyết liệt. Mép ông sủi bọt. Tay
ông vung vẩy. Mồ hôi trán đầm đìa.
Lúc đầu ông mặc
quần áo nghiêm chỉnh, sau một hồi diễn thuyết khoa chân múa tay, ông bật nút áo
sơ mi phanh ngực ra. Cuối cùng cởi phăng cái áo sơ mi ướt đẫm mồ hôi, trên
người ông chỉ còn mỗi chiếc áo may ô ba lỗ.
Ông vẫn hăng nói:
“Cho nên chúng ta phải róc thịt chúng ra. Bắt chúng lao động sản xuất, tự làm
lấy mà ăn. Phải biết cày ruộng, cấy lúa, trồng ngô. Đất hoang còn nhiều, bắt
chúng đổ mồ hôi sôi nước mắt kiếm miếng ăn ...”.
Bầu không khí ngột
ngạt và kích động muốn nổ tung hội
trường. Sức nóng từ Đỗ Mười truyền đến từng người. Tiếng vỗ tay rào rào, tiếng
cười tiếng nói hả hê. Những gương mặt hừng hực khí thế "xung trận".
Xin đừng ở vị trí
hôm nay phán xét những người trong cuộc ba mươi lăm năm trước, thời điểm đó tư
duy của mọi người khác bây giờ, nhất là tư duy của những cán bộ đảng viên vốn
tin tưởng tuyệt đối vào đường lối chính sách của đảng. Những người mà Đảng bảo
sao cứ làm đúng phắc như vậy. Hãy bình tĩnh nhìn lại một cách trung thực, khách
quan, để thấy một phần nỗi đau của mình, bạn bè mình, dân tộc mình, nỗi đau từ
sự ấu trĩ, nóng vội, làm ào ào, đặt trái tim không đúng chỗ ngay từ khởi đầu!
Ông Đỗ Mười kết
thúc buổi triển khai chiến dịch X-3, bằng một mấy cái chém tay như có 'thượng
phương bảo kiếm': “Anh nào, chị nào nhụt ít chí thì lui ra một bên. Kẻ nào tỏ
ra nhân nhượng với bọn tư sản là phản bội giai cấp, không phải Bôn - sê- vích,
có tội với đảng với dân, sẽ bị trừng trị!”.
Chúng tôi ra về với một tâm trạng nặng nề, mang theo
lời cảnh tỉnh “Tuyệt đối bí mật”.
Nhưng hình như
linh tính đã báo điềm chẳng lành cho thành phố Sài Gòn. Đó là cảm giác của tôi
khi chạy xe máy từ cầu Công Lý lên cảng Bạch Đằng vòng qua Chợ Lớn. Người dân
đổ ra đường nhiều hơn, vội vã, tất tưởi, gương mặt thất thần, nhiều tốp người
tụm nhau bàn tán. Người ta nháo nhào đi mua từng cân muối ký gạo, như sắp chạy
càn. Người dân thành phố vốn nhạy cảm và đó lại là cảm giác đúng: Thủ tướng nào
thì chưa biết, nhưng trước hết phải lo thủ lấy miếng ăn!
Bảy giờ sáng hôm
sau, ngày 23-3-1978, tất cả các cửa hàng kinh doanh to nhỏ, đủ mọi ngành nghề,
ngóc ngách, đóng cửa, án binh bất động theo lệnh của Uỷ ban nhân dân thành phố
Hồ Chí Minh. Một bản thông báo ngắn gọn do ông Vũ Đình Liệu thay mặt UBND thành
phố ký được ban hành ngay sau đó, xác nhận “Chiến dịch X-3”, bắt đầu ở thành phố
mang tên Bác.
Tất cả các cơ sở
kinh doanh, buôn bán, nhà hàng, cửa hàng, kho tàng, trung tâm dịch vụ bị niêm
phong. Danh sách đã được lên từ trước. Họ làm bí mật lâu rồi. Như một trận đánh
giặc đã được trinh sát, điều nghiên tỉ mỉ, chính xác. Các tổ công tác ập vào
từng điểm bất ngờ, nhanh chóng niêm phong tài sản, khống chế mọi người trong
gia đình nội bất xuất, ngoại bất nhập. Mỗi điểm niêm phong có tối thiểu một tổ
ba người, không cùng cơ quan, không quen biết nhau. Họ là thanh niên xung
phong, thanh niên công nhân các nhà máy, sinh viên các trường đại học, cả những
thanh niên các phường được huy động vào chiến dịch.
Ngay buổi chiều
hôm ấy một cuộc mít tinh tuần hành từ
Nhà văn hóa thanh niên do Thành đoàn tổ chức. Hàng ngàn học sinh, sinh
viên rầm rộ xuống đường, diễu hành khắp các phố chính Sài gòn, Chợ Lớn, hoan
nghênh chính sách cải tạo công thương nghiệp của đảng, đả đảo bọn gian thương.
Suốt đêm Câu lạc bộ thanh niên vang lên bài ca “Tình nguyện”, “Dậy mà đi”. Khi chống
Mỹ sinh viên học sinh hát những bài hát ấy, giờ cũng hát những bài hát ấy để
tăng bầu nhiệt huyết đánh tư sàn!
Ngày 26-3-1978, cô
công nhân Nguyễn Thị Bé B. ở nhà máy dệt
Phong Phú được kết nạp đoàn vì từ chối nhận một món quà của một cơ sở kinh
doanh mà cô canh giữ. Tiếp theo một trường hợp tương tự, anh thanh niên Vũ Ngọc
Ch.
Mấy ngày sau tiếng
trống ở trường Trần Khai Nguyên quận 5, vang lên, như trống trận. Đó là nơi tập
trung của 1.200 thanh niên học sinh người Hoa xuống đường ủng hộ chính sách cải
tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh, người dẫn đầu là cô học sinh lớp 11, có
gương mặt búp bê, mái tóc cắt ngằn: Lý Mỹ.
Lý Mỹ là con gái
một gia đình kinh doanh buôn bán, có một cửa hàng ở đường Cách mạngTháng Tám,
quận 10.
Khi X-3 nổ ra, Lý
Mỹ mới 17 tuổi, được tổ chức đoàn tuyên truyền giáo dục lý tưởng cộng sản chủ
nghĩa, được kết nạp đoàn khóa 26-3, được nghe đích thân ông Đỗ Mười nói chuyện
về chính sách cải tạo công thương nghiệp. Trái tim non trẻ của cô học sinh mười
bảy tuổi như sôi sục bầu máu nóng đấu tranh giai cấp, cô đã chọn đối tượng để đấu tranh, đó chính
là cha mẹ mình.
Lý Mỹ vận động
thuyết phục cha mẹ kê khai tài sản, cha mẹ chần chừ, cô trực tiếp đứng ra kê
khai. Cô theo dõi bố mẹ cất giấu vàng bạc, của cải, báo cho tổ kê khai moi móc
ra bằng hết. Lý Mỹ phát biểu trên báo: “Tinh thần Pavel Corsaghin sáng chói
trong trái tim tôi! Tôi không cần vàng bạc, của cải, cha mẹ tôi bóc lột của
nhân dân. Từ hôm nay tôi từ bỏ giai cấp bóc lột, bước sang cuộc sống mới, hòa
vào dòng người lao động vinh quang xây
dựng xã hội chủ nghĩa” (Báo Tiền Phong số 40 ,1978).
Khi cha mẹ vật vã
than khóc, và dọa ra nước ngoài, Lý Mỹ tuyên bố nếu cha mẹ xuất cảnh, cô sẽ ở
lại một mình, chấp nhận cuộc sống cô đơn để cống hiến cho lý tưởng cộng sản !
Không phải chỉ có
một Lý Mỹ, mà hàng trăm “Lý Mỹ” như vậy. Những “Lý Mỹ” được sinh ra nóng hổi
dưới lá cờ Đoàn thanh niên cộng sản Hồ
Chí Minh.
Khi cải cách ruộng
đất ở miền Bắc tôi là đứa trẻ sáu tuổi đi xem đấu tố như xem hội hè, khi cải
tạo công thương nghiệp ở miền Nam, tôi ba mươi tuổi, là người trong cuộc. Trước
con mắt tôi, cuộc cách mạng sau chỉ khác cuộc cách mạnh trước là không bắn giết, còn giống hệt nhau.
Cũng con tố cha
mẹ, vợ tố chồng, bạn bè tố nhau. Những cán bộ từng hoạt động bí mật trong chiến
tranh, được những gia đình buôn bán , giàu có bao bọc, giờ quay ngoắt lại tịch
thu tài sản ân nhân của mình.
Những tính từ bọn,
đồng bọn, “tên tư sản”, “con buôn” thay danh từ ông, bà, anh, chị. Gần ba chục
năm trước, người bị quy là địa chủ, phú nông xấu xa thế nào, thì 1978, người bị gọi là tư sản, con buôn xấu xa
như vậy. Người ta đã phủ nhận một tầng lớp tiên tiến của xã hội, nhục mạ
tầng lớp đó, đào hố ngăn cách giữa các tầng lớp nhân dân, và kéo lùi sự phát
triển của đất nước, đó là một sự thật lịch sử cần ghi nhận.
Chiến dịch X-3
thành phố Hồ Chí Minh, đã đánh gục 28.787 nhà máy, xí nghiệp, cơ sở sản xuất,
kinh doanh, hộ buôn bán.
Ông Nguyễn Văn
Linh nói: “ Khi tôi làm Trưởng ban cải tạo trung ương, tìm hiểu và dự kiến Sài Gòn, Chợ Lớn có
khoảng 6.000 hộ kinh doanh buôn bán lớn. Khi anh Đỗ Mười thay tôi, anh ấy áp
dụng theo quy chuẩn cuộc cải tạo tư sản Hà Nội từ năm 1955, nên con số mới
phồng to lên như vậy” (Nguyễn Văn Linh, Những trăn trở trước đổi mới).
Ông Đỗ Mười đưa hàng ngàn hộ tiểu thương, trung
lưu vào diện cải tạo, gộp luôn những hộ
sản xuất vào đối tượng đó.
Ông Nguyễn Văn
Linh nói: “Anh Mười không trao đổi với chúng tôi. Anh ấy có 'thượng phương bảo
kiếm' trong tay, toàn quyền quyết định”
(Nguyễn Văn Linh trăn trở cuộc đổi mới).
Ông Đỗ Mười thay
ông Nguyễn Văn Linh làm Trưởng ban cải tạo ngày 16-2-1978. Trong chiến dịch
X-3, Đỗ Mười không sử dụng người của Nguyễn Văn Linh, mà đưa hầu hết cán bộ từ
miền Bắc vào nắm giữ những vị trí quan trọng. Đồng thời ông bố trí cán bộ các ngành thương nghiệp, giao thông
vận tải, công nghiệp nhẹ, kho hàng vào tiếp quản. Ông đóng đại bản doanh ở Thủ
Đức, trực tiếp chỉ đạo, không tham khảo bất cứ ý kiến ai trong cơ quan lãnh đạo thành phố Hồ Chí
Minh.
Kết quả X-3, với
“công lao to lớn” của Đỗ Mười, thu được khoảng hơn 4.000 kg vàng, gần 1.200.000
đô la, và một khối lượng hàng hóa không thống kê hết. Từ chiếc xe hơi, TiVi, tủ
lạnh, đến bịch bột giặt, quả trứng gà đều khê khai và tịch thu chất trong các
kho, để rồi không cánh mà bay, hoặc biến thành phế thải.
X-3, cú đòn trời
giáng cuối cùng, biến “Hòn ngọc Viễn Đông” thành “Thành phố chết”, đẩy thêm
dòng người bỏ đất nước ra đi bất chấp hiểm nguy, bao nhiêu số phận đã rã rời
trên biển sâu.
Năm 2005, nguyên
Thủ tướng Võ Văn Kiệt nhìn nhận: “Trong các chiến dịch cải cách ruộng đất và
cải tạo công thương nghiệp, nhiều nhân sĩ yêu nước, nhiều nhà kinh doanh có
công với cách mạng đã không được coi như bạn nữa, gây những tổn thất lớn về
chính trị và kinh tế".
Có lần chúng tôi
hỏi nhà báo Trần Bạch Đằng: “Hình như trong 63 năm tham gia cách mạng và làm
lãnh đạo, ông Đỗ Mười không để lại một tác phẩm nào?”. Ông Trần Bạch Đằng chớp
mắt nhếch cái miệng méo xẹo: “Cha ấy để
lại cho đời tác phẩm cải tạo công thương
nghiệp !” .
Ông Đỗ Mười sinh
ngày 2-2-1917 tại Thanh Trì, Hà Nội. Ông làm rất nhiều chức vụ quan trọng, từng
làm Tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam 1991-1997.
Tôi không muốn
viết chân dung ông bởi chẳng có gì đáng viết, chỉ ghi lại vài dòng những người
đồng chí của ông, nhận xét về ông.
Ông Đoàn Duy
Thành, nguyên Phó Thủ tướng chính phủ kề: “Một lần anh Mười xuống Hải Phòng,
tôi và anh Nguyễn Dần dẫn anh ấy đi thăm nhà máy đóng tàu. Đi ngang Quán Toan
thấy cái nhà hai tầng, anh Mười hỏi: “Nhà ai đây?” tôi trả lời: “Dạ nhà anh Bút
lái xe”, anh Mười nói: “Nếu tôi mà là bí thư , chủ tịch thành phố tôi sẽ tịch
thu ngay cái nhà này làm nhà mẫu giáo!” .
Ông Đỗ Mười là
người đố kỵ với Đại tướng Võ Nguyên Giáp, không biết vì ghen ghét tài năng hay
nguyên nhân gì. Ông Đoàn Duy Thành kể: “Chuẩn bị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ
V, anh Mười gọi tôi tới, nêu vấn đề anh Văn năm 16 tuổi được thực dân Pháp cho
sang Pháp học 6 tháng. Rồi anh Mười bảo, về nói cho đoàn đại biểu Hải Phòng
biết, và những ai quen biết ở các đoàn khác cũng nói cho các đồng chí ấy biết.
Tôi hỏi anh Trường Chinh, anh Trường Chinh bảo: “Võ Nguyên Giáp năm 1941-1942,
kể cả việc làm con nuôi Martin trùm mật thám Đông Dương là chuyện bịa hết!...
Anh Mười, anh ấy rất võ biền. Các cuộc họp tôi nói, anh ta thường chặn lời
tôi..." (Làm người là khó).
Ông Nguyễn Văn
Linh trong một lần hội nghị ở T78 đã nói thẳng với ông Đỗ Mười: “Anh Mười tưởng
rằng làm Uỷ viên Bộ chính trị là to lắm, muốn nói gì thì nói, muốn làm gì thì
làm, muốn phê bình ai cũng được... Anh Mười đứng dậy nói: “Tôi nói đó là tinh
thần Bôn-sê-vich” (Làm người là khó).
Ông Đoàn Duy Thành
kể tiếp: “Có lần tôi hỏi anh Tô (Phạm Văn Đồng): “Còn Đỗ Mười thì sao?”. Anh Tô suy nghĩ hai ba phút rồi nói: “Chỉ có
phá !”.
Nguyên Thủ tướng
Phạm Văn Đồng nói rất đúng với trường hợp cải tạo công thương nghiệp.
Năm nay ông Đỗ
Mười hơn chín chục tuổi rồi. Nghe nói ông vẫn phải nuôi con mọn. Tôi không biết
có đúng không, và nếu đúng, tương lai nó sẽ ra sao? Cầu trời, nó đừng như những
“đứa con” sinh ra từ cuộc cải tạo công thương nghiệp 1978 như Lý Mỹ!
MD
http://bvbong.blogspot.com/2013/01/ong-o-muoi-e-ra-ly-my.html
******************
... Lý Mỹ vui và phấn khởi khi nghe đồng chí Thường vụ Thành đoàn tập huấn. Đây đúng là thời cơ để thuyết phục gia đình chuyển sang sản xuất, thời điểm chấm dứt cuộc đấu tranh giữa hai con đường trong gia đình, một thời điểm mà mình đã mong ước từ bấy lâu nay… Ngày 24-3-1978: “Mình nắm lấy thời cơ nầy để tuyên truyền đường lối, chính sách cải tạo thương nghiệp tư sản cho gia đình. Mình phải kiên trì thuyết phục cha mẹ, phải bám gia đình từng giây, từng phút, giúp đỡ gia đình kê khai tài sản”. Ngày 24-3-1978 của Lý Mỹ được báo Tuổi Trẻ tường thuật: Đi kèm bên mẹ, Mỹ luôn nhắc nhở mẹ nên kê khai những món hàng gì, thỉnh thoảng động viên người mẹ đang buồn rầu, hoang mang bởi những tin đồn thất thiệt. “Tịch thu tài sản rồi phải không? Mầy hãy lo lấy thân mầy đi, còn ăn học gì nữa”. “Đâu có ai tịch thu tài sản của mình đâu má. Mình kê khai đúng, đầy đủ, nhà nước sẽ trưng mua, với số vốn đó gia đình mình chuyển sang cách làm ăn mới. Vấn đề là mình có thành thật kê khai không”. “Vậy hả”. Rồi: Má Mỹ trở nên yên tâm hơn, sự bình tĩnh đã bắt đầu lộ rõ trên gương mặt. Trong lúc đó, Mỹ liến thoắng: “Tư trang, tư liệu sinh hoạt phải viết vào mục nào hả đồng chí?”. Miệng nói, tay viết, mà mắt Mỹ vẫn liếc vào những chiếc tủ đựng đầy ắp những món hàng để xem chừng mình đã khai đầy đủ chưa. Bây giờ, Mỹ đã trở thành một người chủ quản của gia đình. Mỹ thấy tự hào và sung sướng lạ... (Tuổi Trẻ, 31-3-1978).
........../.
