Đại biểu DƯƠNG TRUNG QUỐC
[bài phát biểu trước Quốc hội chiều ngày 7/6/2012]
nambatamsau
Kính thưa Quốc hội,
Tôi không nhắc lại nhiều ý kiến của
nhiều vị đại biểu Quốc hội phát biểu trước tôi để đồng tình với một số đánh giá
tích cực trong hoạt động của Chính phủ thể hiện trong báo cáo. Tôi muốn tiếp
cận từ cách nhìn khác.
Qua năm tháng tham gia Quốc hội, tôi nghiệm thấy một Quốc hội
như thế nào sẽ có một Chính phủ như thế đó, phương thức hoạt động của Quốc hội
là nửa năm triệu tập một kỳ họp nghe bản báo cáo với nội dung chủ yếu là nhìn
lại 6 tháng vừa qua, hướng tới mục tiêu 6 tháng tiếp theo.
Thời điểm cuối tháng 5, cuối tháng 10 mỗi năm thật lỡ dở để có
dịp nhìn lại trọn vẹn từng năm, cứ tập trung vào bản báo cáo 6 tháng 1 lần khó
có thể nhận dạng bức tranh toàn cảnh của đất nước.
…”thất
thoát ngân sách khổng lồ gắn với những đổ vỡ của một số tập đoàn như Vinashin,
Vinaline thì có ai mà không xót ruột”…
Với tầm nhìn mỗi nửa năm ấy, bản Báo cáo của Chính phủ chỉ nêu
lên việc đã làm như những thành tựu đã đạt được, đưa ra một số sai sót yếu kém
gắn với những vấn đề nổi cộm dư luận đang quan tâm và đưa ra những giải pháp
thường là ngắn hạn, ít mới mẻ.
Để ngắm bức tranh toàn cảnh cần có độ lùi về không gian và thời
gian, hoàn cảnh cho tôi đến nay đã được dự khoảng 20 phiên, đọc chừng 20 bản
Báo cáo của Chính phủ, bằng cảm quan nghề nghiệp của mình nhận ra cái mạnh, cái
chưa mạnh của Chính phủ, mạnh nhất của Chính phủ là khả năng ứng biến, năng lực
giải quyết tình huống.
Phải chăng đây là sự kế thừa của truyền thống hình thành trong
thời chiến. Năng lực ấy đã phát huy tác dụng tích cực khi chúng ta thực hiện
mục tiêu chính nghĩa, một đường lối đúng đắn có sự hậu thuẫn về ý chí của toàn
dân, lại có tầm nhìn sáng suốt của người đứng đầu.
Cái mạnh ấy đã giúp Chính phủ cứ 6 tháng một lần lại vượt qua
được những thử thách của thực tiễn, đạt được những mục tiêu ngắn hạn và cũng
vượt qua được một kỳ họp cũng là một kỳ chất vấn của Quốc hội để rồi lại dấn
thân phấn đấu cho 6 tháng tiếp theo. Vì thế những thành tựu ấy khó bền vững và
những khuyết điểm yếu kém của Chính phủ luôn lặp lại gần như là một điệp khúc
không mấy thay đổi qua các bản báo cáo.
Nói như vậy tôi hoàn toàn không phủ nhận những nỗ lực của Chính
phủ, các thành viên của Chính phủ và bộ máy của Chính phủ, cũng như chia sẻ
những khó khăn khách quan mà cuộc khủng hoảng kinh tế mang tính toàn cầu cũng
như cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền rất phức tạp mà Chính phủ phải gánh vác.
Nói như vậy cũng không có nghĩa là xem thường năng lực ứng phó
và giải pháp tình huống nhưng chỉ như vậy thì không đủ. Bởi vì nếu cứ tiếp tục
như thế này thì mãi mãi chúng ta không thể theo kịp những yêu cầu ngày càng
khắt khe của sự phát triển bền vững, cũng như hội nhập với thế giới đang cạnh
tranh quyết liệt và đầy những biến động rủi ro.
Hơn thế nó cũng không đáp ứng được mong muốn của nhân dân ngày
càng có năng lực thể hiện quyền dân chủ của mình mà hoạt động của Quốc hội có
trách nhiệm phải đáp ứng.
…”đối
với dân chính bộ máy công quyền ấy lại phải chăng quá khắt khe cảnh giác để rồi
hành xử có phần vụng về,
thô bạo đối với bộ phận nhân dân”…
thô bạo đối với bộ phận nhân dân”…
Kính thưa Quốc hội,
Một trong những chức năng quan trọng cũng là trách nhiệm nặng nề
nhất của Chính phủ là điều hành đất nước ở tầm vĩ mô và mang nội hàm về không
gian to lớn lẫn thời gian lâu dài. Ta có thể đặt ra những câu hỏi vì sao đất
nước đã hòa bình gần 40 năm mà con đường huyết mạch số 1 hay hệ thống đường sắt
vẫn gần như thời kỳ Tây cai trị.
Vì sao trên lĩnh vực công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lĩnh vực
được coi là mục tiêu chiến lược và được Chính phủ đầu tư nhiều nhất, trong đó
đặt vai trò là động lực hàng đầu cho các tập đoàn nhà nước lại là lĩnh vực kém
thành công nhất. Để nhắc đến một thương hiệu hay một sản phẩm công nghiệp đáng
để cho thế giới biết đến thì dường như chưa có còn nhắc đến con số như thất
thoát ngân sách khổng lồ gắn với những đổ vỡ của một số tập đoàn như Vinashin,
Vinaline thì có ai mà không xót ruột.
Trong khi đó như chúng ta vừa thảo luận về nông nghiệp, nông dân
và nông thôn thì chính những người nông dân, ngư dân vốn ít được sự quan tâm
đầu tư của Chính phủ, thậm chí phải chịu đựng nhiều rủi ro không chỉ của thiên
tai mà của cả môt số sai sót trong điều hành của Chính phủ lại làm nên những
thành tựu, những thương hiệu hơn hẳn công nghiệp trên nhiều lĩnh vực quan
trọng, thực tiễn đã vượt qua sự chủ động trong tầm nhìn và tầm tay quản lý của
Chính phủ.
Một ví dụ nữa, đội ngũ cán bộ, công chức được tuyển chọn, đào
tạo trong đó dường như ai cũng được bồi dưỡng những khoa học về quốc phòng toàn
dân mà vẫn để hiện tượng sử dụng lao động người nước ngoài, cho thuê đất rừng
hay khai thác khoáng sản và gần đây nhất là nuôi hải sản ngay tại những vị trí
trọng yếu an ninh quốc gia đều vượt ra ngoài tầm kiểm soát của bộ máy nhà nước.
“đội
ngũ cán bộ, công chức được tuyển chọn, đào tạo trong đó dường như ai cũng được
bồi dưỡng những khoa học về quốc phòng toàn dân mà vẫn để hiện tượng… vượt ra
ngoài tầm kiểm soát của bộ máy nhà nước”
Nhìn vào bản đồ quốc gia, chúng ta sẽ thấy không ít sự bất hợp
lý và lãng phí, hệ quả của mối quan hệ giữa Chính phủ Trung ương và các chính
quyền địa phương bị chi phối bởi tầm nhìn của bộ, cũng như sự thỏa hiệp của mối
quan hệ xin, cho. Tôi nhấn mạnh mối quan hệ xin, cho đang ngày càng trầm trọng
và gây tác hại lớn nhất cho điều hành đất nước, phá hoại những giá trị xã hội
tạo nên hiện tượng đáng quan ngại không chỉ là những vụ tham nhũng và thất
thoát lớn đã được phát hiện hay không thể phát hiện mà còn là hiện tượng đã
được thừa nhận là tham nhũng vặt.
Trong khi đó, đối với dân chính bộ máy công quyền ấy lại phải
chăng quá khắt khe cảnh giác để rồi hành xử có phần vụng về, thô bạo đối với bộ
phận nhân dân làm phương hại đến hình ảnh của một Nhà nước của dân, do dân vì
dân mà chúng ta đang phấn đấu. Chỉ số lòng tin đối với Chính phủ chưa khi nào
được quan tâm tính đến, nhưng chắc chắn không như chúng ta mong muốn. Có nhiều
nguyên nhân dẫn đến những hạn chế đó, nhưng theo tôi nguyên nhân đáng quan ngại
nhất là năng lực lắng nghe của Chính phủ.
Nhìn lại một chặng đường dài, thời gian dài hơn mỗi kỳ họp,
chúng ta sẽ thấy có rất nhiều vấn đề đã được cảnh báo đến từ phát biểu của các
nhà khoa học hay hoạt động xã hội trong đó có những đại biểu Quốc hội từ rất
nhiều cuộc hội thảo về đề tài nghiên cứu v.v… mà Chính phủ chậm tiếp thu để rồi
thực tiễn chứng minh những lời cảnh báo đó đã trở thành hiện thực. Năng lực
lắng nghe bị hạn chế, phải chăng do Chính phủ chưa tin vào dân, vào những người
không nằm trong bộ máy tư vấn gần gũi của Chính phủ liệu có phải là lợi ích
nhóm hay không?
Trong những hạn chế của Chính phủ đó có trách nhiệm của Quốc
hội, vì sao khi thảo luận về Luật phòng, chống tham nhũng nhiều vị đại biểu
Quốc hội và dư luận xã hội đã can rằng không nên giao trách nhiệm đứng đầu cơ
quan này cho cơ quan hành pháp, thế mà chính Quốc hội chúng ta lại thông qua
luật để tới nay lại phải sửa lại.
Vì sao từ nhiệm kỳ trước Quốc hội, tôi đã thấy các vị đại biểu
nêu lên sự cần thiết phải xây dựng luật nhằm quản lý và phát huy vốn của Nhà
nước, Quốc hội vẫn chưa tiếp thu. Vì sao khi xảy ra những vụ việc như Tiên Lãng
– Hải Phòng, Văn Giang – Hưng Yên chẳng thấy Quốc hội sớm vào cuộc. Tại sao xảy
ra hiện tượng người Trung Quốc nuôi cá ngay địa bàn quân sự Cam Ranh, người
phát hiện chỉ là báo chí. Tất cả các bản Báo cáo ngân sách Chính phủ trình Quốc
hội đều cho qua thì sự thất thoát ngân sách lớn như thế có trách nhiệm của Quốc
hội không?
Khi nói đến Quốc hội, tôi cũng ý thức được rằng trong đó có cả
chính mình. Từ những ý kiến trên, tôi kiến nghị các bản Báo cáo mỗi kỳ họp của
Quốc hội, của Chính phủ ngoài phần báo cáo như cách viết hiện nay, Quốc hội cần
hướng việc giám sát vào những vấn đề nổi bật gắn với tầm điều hành vĩ mô của
Chính phủ để thấy những tiến bộ của Chính phủ sau mỗi kỳ họp thông qua đánh giá
việc thực hiện những mục tiêu lớn và dài hạn.
Cuối cùng, tôi xin nhắc lại lời của người xưa đúc kết về thuật
trị nước, đó là câu đối thời hậu Lê Hoàng Ngũ Phúc và một thời kỳ lịch sử rối
ren ông đã nhắc nhở: “Nước lấy dân làm gốc, nước bình yên, nước hãy để dân yên.
Dân lấy nước làm lòng, khi nhiễu sự dân ra gánh vác”. Thử đặt ra một câu hỏi
vào thời điểm này khi nhiễu sự liệu dân có ra gánh vác như những thời kỳ đầy
thử thách trong quá khứ lịch sử oai hùng của chúng ta không? Đặt câu hỏi đó
Chính phủ sẽ thấy nhiều việc cần phải làm.
Xin hết, xin cảm ơn Quốc hội.
……….
