Những ý
tưởng nổi tiếng bị…ăn cắp
Ăn cắp là chuyện của thế giới
từ xa xưa đến mai sau mà ăn cắp dễ nhất và khó bị bắt nhất là ăn cắp ý tưởng
trong kinh doanh. Vài ý thơ, truyện ngắn hay tiểu thuyết bị bạn viết nẫng tay
trên là chuyện thường ngày ở huyện bởi thơ văn in ra khó bán, có chăng kẻ trộm
chỉ bị lên án về đạo đức của ngòi bút.
Ý tưởng
giá hàng tỷ đô la trong nháy mắt biến thành mới là chuyện đáng bàn vì liên quan
đến tiền trong khi đạo đức chỉ là thứ yếu. Marx nói, nếu lợi nhuận lên vài trăm
phần trăm, tư bản có thể giết cả bố mẹ, nói chi bán nước để vinh thân phì gia.
Ông Robert Kearns. Ảnh: Internet
Cái gạt nước “nhát gừng”
của xe hơi giá 30 triệu đô la
Ngồi sau tay lái xe hơi thấy
cái gạt nước “xua đi nỗi nhớ” trên cửa kính mấy ai biết được đó là ý tưởng từng
bị ăn cắp và cuối cùng tác giả thắng kiện 30 triệu đô la.
Năm 1964 kỹ sư Robert Kearns
thiết kế ra cái gạt nước của xe hơi mà cứ vài giây mới quét một lần thay vì
liên tục như trước làm giảm tầm nhìn của tài xế.
Ông mang mẫu tới ba nhà sản
xuất xe hơi khổng lồ là Ford, General Motors, và Chrysler. Cả ba ông lớn này từ
chối xem xét. Nhưng sau đó các xe hơi xuất xưởng lại thêm một món quà chính là
những cái gạt nước “nhát gừng” của Kearns.
Giận điên người vì ý tưởng bị
ăn cắp, Robert Kearns kiện Ford năm 1978 và Chrysler năm 1982, và cuối cùng
thắng 30 triệu đô la.
Kearns nói, chuyện tiền nong
thắng lớn không phải là mục đích mà chính là phải bảo vệ bản quyền sáng chế ban
đâu. Nếu không kiện tới chốn sẽ không có hệ thống bảo vệ sáng chế như ngày nay.
Ai sáng chế ra telephone:
Alexander Graham Bell hay Elisha Gray?
Bell và
Gray. Ảnh: Internet
Cầm telephone hàng ngày nhưng
ít người biết ai đã sáng chế ra thiết bị thông minh này. Hoặc luôn cho Bell là
tác giả vì bell trong tiếng Anh là “chuông reo”
Năm 1876, cả hai ông Bell và
Gray đều phát minh ra telephone có dây. Hai ông đua tranh xem ai là người có
thể thiết kế ra thiết bị có thể truyền tín hiệu bíp bíp từ đầu dây kim loại này
sang đầu bên kia.
Ngày 14-2-1876, Gray gửi thiết
kế của mình đến văn phòng quản lý sáng chế Hoa Kỳ nhằm đăng ký bản quyền. Đúng
ngày đó, luật sư của Bell cũng gửi một thiết kế tương tự.
Do ăn hối lộ, một nhân viên của
Gray đã gửi cho Bell mẫu thiết kế của Gray và đó chính là thiết bị gửi tín hiệu
telephone đầu tiên trên thế giới.
Dù sau đó Bell đã đưa sáng chế
telephone vào mục đích thương mại nhưng phát minh vẫn thuộc về Elisha Gray.
Tia laser
Gordon Gould là chàng sinh viên
của đại học Columbia đã phát minh ra tia laser năm 1957 bằng vài cái gương
chiếu sáng vào một điểm và chính là người dùng từ viết tắt LASER ((Light
Amplification by Stimulated Emission of Radiation).
Gordon
Gould. Ảnh: Internet
Đáng tiếc Gould tưởng phải thí
nghiệm thành công, có mẫu làm việc hẳn hoi mới được đăng ký bản quyền. Tới năm
1959, Gould mới vác đi đăng ký thì quá muộn vì các bạn đồng nghiệp cùng phòng
thí nghiệm đã nhanh tay từ trước đó.
Phải mất 30 năm kiện tụng với
Văn phòng quản lý sáng chế Hoa Kỳ và những công ty dùng tia laser, cuối cùng
Gould đã thắng kiện năm 1987 và đăng ký tới 47 sáng chế, kiếm vài triệu đô la.
Giao diện đồ họa GUI
Ngày nay trên màn hình máy tính
người dùng có thể kéo thả chuột, gõ bàn phím và thậm chí dùng tay trên màn hình
thoải mái chính là ý tưởng của GUI (Graphics User Interface).
Công ty Xerox phát triển ý
tưởng này từ năm 1981 nhưng ngay sau đó Steve Jobs đã dùng trong phát triển máy
Apple. Người ta đồn rằng Steve Jobs ăn cắp ý tưởng này sau khi thăm Xerox vài
lần trong những năm 1980. Nhưng thực tế không đúng. Chính Xerox cho một số kỹ
sư sang làm cho Apple vì sở hữu nhiều cổ phiếu giá trị của Apple. Ông đưa cái
giò, bà thò chai rượu thôi.
Xerox kiện Apple nhưng thất bại
cũng như Apple kiện Microsoft về GUI vì tòa kết luận những chứng cứ không
thuyết phục. Nhưng kiện tụng làm cho Apple và Microsoft nổi như cồn và tiền về
như nước chảy. Steve Jobs và Bill Gates đều trở thành giầu có và nổi tiếng vì
đã dùng IT thay đổi thế giới.
Ai phát minh ra Tivi: Philo
Taylor Farnsworth hay Vladimir Zworykin
Philo-Farnsworth.
Ảnh: Internet
Philo Taylor Farnsworth là một
trong những nhà sáng chế tuyệt vời của Mỹ, có trong tay tới 165 sáng chế được
đăng ký. Trước tuổi 15, ông đã nghĩ là một thiết bị chia ảnh và đó là ý tưởng cho
tivi thời nay. Năm 1927 vào tuổi 21, Farnsworth đã có một phiên bản chạy trong
phòng thí nghiệm.
Nhưng vào năm 1930, Vladimir
Zworykin, một kỹ sư của RCA, thăm phòng thí nghiệm của Farnsworth nên đã gây
nghi ngờ. Trong thực tế, năm 1923, Zworykin đã thiết kế ra một mô hình tương tự
nhưng sáng chế chỉ được công nhận năm 1938 sau nhiều thay đổi so với ban đầu.
Sau hàng chục năm tranh tụng
tại tòa ai là người sáng chế ra tivi, cuối cùng RCA bị thua vào năm 1936 và
Farnsworth được coi là người phát minh ra tivi. Tuy nhiên trong lịch sử điện
tử, Zworykin luôn được nhắc tới như là cha đẻ của màn hình ngày nay.
Dẫu vậy, Farnsworth không giầu
có và không được sự tôn trọng mà lẽ ra ông được hưởng.
Máy may Singer
Singer là ca sỹ nhưng ca sỹ kêu
“rè rè tạch tạch” chính là chiếc máy khâu quen thuộc của người Việt. Thời bao
cấp Singer là máy sản xuất tiền cho gia đình nào biết may vá.
Ellias
Howe. Ảnh: internet
Singer liên quan đến ông Issac
Singer và công ty cùng tên. Tuy nhiên chiếc máy may lại bắt đầu từ Elias Howe
có đăng ký sáng chế từ năm 1846.
Năm 1849, Howe kiện Singer vì
đã ăn cắp ý tường và kéo dài vài năm liền. Cuối cùng hai bên thỏa thuận cùng
chung một phát minh và chia tiền lợi nhuận.
Đúng ra, chiếc máy may đầu tiên
lại được ông Walter Hunt phát minh năm 1834 có kim chỉ và cái mắt nhỏ để dích
dắc máy vải nhưng cụ này không đăng ký bản quyền vì sợ nạn thất nghiệp tran lan
do máy thay người.
Ý tưởng entry này cũng là copy
trên internet. Bạn đọc thử tìm ra nguồn ở đâu và còn vài sáng chế bị ăn cắp
chưa dịch nốt.
Chúc cả nhà vui.
HM. 20-10-2015
