XÁ LỢI PHẬT VÀ UY TÍN GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM
-------///-------
May 9, 2025 : 11:34 AM
Copyright: Nguoi Viet News, Inc.
Trong bối cảnh chế độ độc tài kiểm soát chặt chẽ các hoạt động tôn giáo, GHPGVN ngày càng chứng tỏ là công cụ chính trị hơn là một tổ chức tâm linh thuần túy. Những hành động mới đây của Giáo hội, từ việc phủ nhận tư cách tu sĩ của Thích Minh Tuệ, đến các thuyết pháp sai lệch của những nhân vật như Thích Nhật Từ, Thích Trúc Thái Minh, Thích Chân Quang, và mới đây là vụ việc lộ video họp nội bộ bàn cách “làm tiền” từ công chúng, đã đẩy niềm tin của Phật tử vào vực thẳm.
Để gỡ gạc uy tín, nhân dịp đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 tổ chức tại Việt Nam, GHPGVN tổ chức đưa xá lợi Phật từ Ấn Độ về và trưng bày xá lợi được cho là quả tim của Hòa thượng Thích Quảng Đức.
Tuy nhiên, sự nương nhờ vào những biểu tượng tâm linh như xá lợi, dù thiêng liêng đến mấy, cũng không thể giúp tạo dựng uy tín cho giáo hội. Những người đứng đầu giáo hội quên rằng chỉ có những giá trị như sự thật trong tu hành, minh bạch và độc lập mới có thể tạo dựng uy tín và niềm tin của công chúng vào họ. Nhưng xem ra, những giá trị ấy đang quá xa lạ với giáo hội.
GHPGVN, sự khủng hoảng niềm tin từ những hành xử sai trái
Kể từ khi ra đời, GHPGVN hoạt động dưới sự giám sát của Mặt trận Tổ quốc và Ban Tôn giáo Chính phủ, với phương châm “Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa xã hội”. Nhiều tăng ni trong Giáo hội tham gia Đảng Cộng sản, đảm nhận vai trò tuyên truyền chính sách nhà nước, và thậm chí tiếp tay cho chính quyền trong việc đàn áp các tổ chức tôn giáo độc lập.
Điển hình và mới đây nhất, vào tháng 5/2024, GHPGVN ban hành công văn số 151/HĐTS-VP1, tuyên bố hành giả Minh Tuệ – người thực hành khổ hạnh, đi bộ khắp Việt Nam để truyền cảm hứng tu hành – không phải tu sĩ Phật giáo. Hành động này bị xem là nỗ lực bảo vệ quyền kiểm soát của giáo hội trước một hiện tượng hoạt động tín ngưỡng tự phát, thu hút hàng vạn Phật tử, đang đối lập với hình ảnh mà giáo hội đang có.
Niềm tin vào GHPGVN càng bị xói mòn bởi những buổi thuyết pháp gây tranh cãi của các chức sắc Phật giáo nổi tiếng, như Thượng tọa Thích Nhật Từ, Thượng tọa Thích Trúc Thái Minh, Thượng Tọa Thích Chân Quang…
Thượng tọa Thích Nhật Từ, một gương mặt quen thuộc với hàng loạt thị phi trên mạng xã hội, từng bị chỉ trích vì những bài giảng thiếu cơ sở giáo lý, như khuyến khích Phật tử cúng dường lớn để “tích phước”, giảng giải về công dụng của thịt chó, kể cả giảng giải về tình dục cho Phật Tử.
Nhưng đáng nói hơn hết, hầu như gây kinh ngạc cho mọi người khi người tu hành như Thượng tọa Thích Nhật Từ lại mạ lỵ, đặt điều và tố cáo cơ sở tu tại gia Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ, đưa hàng loạt thành viên của cơ sở tu hành này vào chốn lao tù.
Hoặc, Thích Trúc Thái Minh (chùa Ba Vàng) gây phẫn nộ với các hoạt động kinh doanh tâm linh, như tổ chức lễ “trả nợ oan gia” với mức phí hàng triệu đồng.
Hay, Thích Chân Quang, người bị chỉ trích vì những phát ngôn sai lệch, như liên kết Phật giáo với các quan điểm chính trị hoặc khuyến khích cúng dường để đạt “phước báu vật chất”. Những thuyết pháp này không chỉ đi ngược tinh thần từ bi và vô ngã của Phật giáo mà còn biến đạo Phật thành công cụ trục lợi.
Cú sốc lớn nhất đối với công chúng là một video lan truyền gần đây, ghi lại cảnh họp nội bộ của GHPGVN với sự hiện diện của Thích Nhật Từ, trong đó các chức sắc đang thảo luận, phổ biến cho nhau cách “làm tiền” từ Phật tử thông qua cúng dường và các hoạt động tâm linh. Video này, dù chưa được xác minh chính thức, đã gây phẫn nộ trên mạng xã hội, với nhiều người gọi GHPGVN là “doanh nghiệp tôn giáo” thay vì tổ chức tâm linh. Hình ảnh các vị tăng ni bàn bạc về lợi nhuận đã làm tổn thương sâu sắc niềm tin của Phật tử, biến Giáo hội thành đối tượng bị khinh bỉ và chế giễu.
Xá lợi, biểu tượng thiêng liêng hay chiêu bài chính trị?
Trước làn sóng chỉ trích, quay lưng của công chúng với GHPGVN, tổ chức tôn giáo này tìm cách lấy lại uy tín bằng cách tổ chức đưa xá lợi Phật từ Ấn Độ về Việt Nam và trưng bày xá lợi được cho là quả tim của Hòa thượng Thích Quảng Đức – biểu tượng hy sinh vì tự do tôn giáo năm 1963.
Các sự kiện này được tổ chức rầm rộ, thu hút đông đảo Phật tử, với mục tiêu khôi phục hình ảnh, tạo dựng lại uy tín giáo hội. Tuy nhiên, việc sử dụng xá lợi như công cụ “đánh bóng” uy tín là một sai lầm nghiêm trọng, không chỉ thiếu nền tảng tâm linh mà còn làm tổn thương giá trị thiêng liêng của các biểu tượng này.
Vì lẽ, xá lợi trong Phật giáo là di vật thiêng liêng, biểu trưng cho sự chứng ngộ và công hạnh của Đức Phật hoặc các bậc cao tăng. Xá lợi của Hòa thượng Thích Quảng Đức, người tự thiêu với niềm tin hy sinh vì đạo pháp, là biểu tượng của lòng từ bi.
Tuy nhiên, khi GHPGVN sử dụng các xá lợi này trong bối cảnh hiện nay, ý nghĩa tâm linh của chúng bị lu mờ bởi mục đích chính trị. Việc trưng bày xá lợi không đi kèm với nỗ lực cải cách thực chất, như chấm dứt sự phụ thuộc vào chính quyền hay minh bạch tài chính, chỉ là một chiêu bài bề mặt nhằm xoa dịu dư luận.
Hơn nữa, việc khai thác xá lợi của Hòa thượng Thích Quảng Đức là một sự mâu thuẫn đạo lý. Hòa thượng Thích Quảng Đức hy sinh nhục thân và sự sống vì niềm tin vào tự do tôn giáo và đạo pháp. Trong khi đó, GHPGVN lại hợp tác với chính quyền cộng sản để hạn chế các hoạt động tự do tôn giáo, như trường hợp đàn áp Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất hoặc hành giả Minh Tuệ.
Sử dụng xá lợi của ngài trong bối cảnh này không chỉ thiếu tôn kính mà còn bị xem là báng bổ di sản của một người được tin cậy như Bồ-tát. Nhiều ý kiến trên mạng xã hội đặt câu hỏi về tính xác thực của xá lợi được trưng bày, khi GHPGVN không cung cấp bằng chứng thuyết phục về nguồn gốc.
Sự thật tu hành, lối thoát duy nhất cho GHPGVN
Phật giáo dạy rằng uy tín không đến từ biểu tượng vật chất hay sự phô trương, mà từ sự thực hành chân chính, sống đúng với giáo pháp và giới luật. Hành giả Minh Tuệ, dù bị GHPGVN phủ nhận, đã trở thành hiện tượng xã hội nhờ lối tu khổ hạnh, giản dị, không màng danh lợi. Sự ủng hộ của hàng vạn Phật tử dành cho ông là minh chứng rằng cộng đồng khao khát những tấm gương tu hành chân thật, không bị chi phối bởi chính trị hay lợi ích cá nhân.
Để tạo dựng uy tín, GHPGVN cần thực hiện các cải cách sâu rộng.
– Thứ nhất, Giáo hội phải độc lập khỏi sự kiểm soát của Đảng Cộng sản, từ chối vai trò “cánh tay nối dài” của chính quyền. Điều này đòi hỏi chấm dứt việc tăng ni tham gia Đảng hoặc tuyên truyền chính sách nhà nước.
– Thứ hai, GHPGVN cần minh bạch trong quản lý tài chính, công khai nguồn thu từ cúng dường và đảm bảo các chùa không bị biến thành “doanh nghiệp tâm linh”.
– Thứ ba, Giáo hội nên khuyến khích các hình thức tu hành đa dạng, tôn trọng các cá nhân như hành giả Minh Tuệ, thay vì xem họ là mối đe dọa. Điều này cũng phù hợp với giá trị tự do tôn giáo, tín ngưỡng mà thế giới văn minh đang theo đuổi.
– Cuối cùng, GHPGVN cần đào tạo tăng ni với trọng tâm là giáo lý và đạo đức, loại bỏ những thuyết pháp sai lệch và cúng dường trục lợi.
Nhưng xem ra, những điều cần làm trên đều quá tầm tay của giáo hội hiện nay. Vì các chức sắc trong giáo hội tưởng như có thẩm quyền đặt ra vấn đề cải cách, thực chất, họ đều chỉ là những “thừa sai” của chế độ. Không chỉ thế, mọi hoạt động của giáo hội đều chỉ xoay quanh chủ đề “làm tiền” công chúng dưới chiêu bài cúng dường mà thôi.
Xá lợi không cứu được niềm tin và tạo dựng uy tín
Như đã trình bày trên, GHPGVN sử dụng xá lợi Phật và xá lợi Hòa thượng Thích Quảng Đức để khôi phục uy tín là một nỗ lực sai lầm, không chỉ vì thiếu nền tảng tâm linh mà còn vì mâu thuẫn với tinh thần tự do tôn giáo mà các biểu tượng này đại diện.
Trong bối cảnh niềm tin của công chúng bị xói mòn bởi những hành xử sai trái, từ việc phủ nhận hành giả Minh Tuệ gần đây, đến các vụ lùm xùm, thị phi từ Thích Nhật Từ, Thích Trúc Thái Minh, Thích Chân Quang… và video “làm tiền” gây sốc, giáo hội không thể dựa vào các nghi lễ bề ngoài để che đậy vấn đề.
Chỉ có sự thật trong tu hành, tức sự chân tu, sự độc lập khỏi chính trị và cam kết sống đúng với giáo pháp mới có thể giúp GHPGVN tạo dựng uy tín và khôi phục niềm tin từ công chúng.
Như Đức Phật từng dạy: “Chánh pháp là ngọn đèn soi sáng, không ai có thể che giấu được ánh sáng của sự thật”. GHPGVN cần chọn con đường này, thay vì dựa vào ánh hào quang tạm bợ của xá lợi.
....
Hoa Thịnh Đốn, ngày 5 Tháng Năm 2025
Đặng Đình Mạnh
................/.