Nghèo Là Một Cái Tội





Nghèo Là Một Cái Tội

Alan Phan




****

Mt bn đ ý là tôi có nhiu sách v nhng câu châm ngôn phát đi t các danh nhân và triết gia trong t sách. Được hi câu nào mang nhiu ý nghĩa nht, tôi but ming theo tim thc, Nghèo là mt cái ti. Trước khi ném đá và giương cao ngn c “đu tranh giai cp, xin các bn cho ông già này gii thích.


Tôi đã nhiu ln rng túi, chy quanh đường ph đ suy nghĩ mà không biết ngày mai tin s t đâu đến đ tr cho c trăm cái bills (hóa đơn). Tôi cũng đã tng có rt nhiu tin mà sut ngày phi hp vi các chuyên gia thuế v đ tìm cách làm gim hay hoãn thuế. Nhìn li, dù có tin hay không, hnh phúc hay đau kh ca tôi trong nhng hoàn cnh này đu không liên quan đến tin. Tuy nhiên, dù khóc hay cười, tôi nghim ra mt điu là có tin thì vn thú v hơn. Mt khác, tôi cũng có th chc chn mt điu: dù không tin, tôi vn chưa bao gi nghèo.

“Nghèo” không đơn thun ch là không tin”. Dưới góc nhìn ch quan ca tôi, mt con người toàn din phi hi đ 6 thành t: sc khe, trí tu, tinh thn, tâm linh, xã hi và tài chánh.Mt người có nhiu tin nhưng nghèo sc khe vn hoang phí tháng ngày. Nghèo kiến thc thì dù là mt đi gia vn được xếp vào hng ngu. Cha m cho rt nhiu tin nhưng tinh thn và tâm linh kém ci, yếu đui thì trước sau gì cũng đi vào kh ly. Thêm na, dù có mt gia đình bn cht và mt kết ni xã hi tt, bn vn không làm gì được cho ai nếu không có tài chánh.

Nghèo” là người không có gì đ cho. Dĩ nhiên, ta không th cho nhng gì ta không có.

Ngoài nhng người bt hnh vi tt nguyn bm sinh, s mnh ca con người theo nhiu tôn giáo, triết thuyết là đ đóng góp mt cái gì đó” cho tha nhân. Nghèo hay không có gì đ đóng góp có phi là mt ti li?

Tôi nhn xét mt điu là Vit Nam, người dân không thiếu cơ s hay d kin đ truy cp và phát trin v nhng yếu t quan trng như trí tu, tinh thn, tâm linh, xã hi, gia đình hay sc khe. Trong khi đó, vì chuyn chính tr là mt vùng nhy cm cho nhà cm quyn, nên kiến thc v kinh tế tài chánh li thiếu ht, kém chính xác và luôn b nhng đnh hướng chính tr b cong.

Do đó, trong bài viết này, tôi s gii hn suy nghĩ ca mình v yếu t tài chánh. Tôi c gng phân tích ra nhng lý do ct lõi đã gây nên cái nghèo tin cho gn 90% dân s. Dĩ nhiên, tin không phi là hin thân ca tt c giá tr con người, nhưng t ngàn xưa, văn hóa Đông Phương đã hiu rng, dân có giàu, nước mi mnhGiàu phi là mt nghĩa v quc gia, mà tôi cho rng cũng quan trng không kém nghĩa v quân s hay văn hóa.



1.     Tư duy nghèo

T nh và ngay c khi bt đu biết đc sách, suy nghĩ, tâm trí ca tôi chu nh hưởng nhiu t mt văn hóa và môi trường ghét người giàu, và đng hóa cái nghèo vi trong sch. Dù chế đ VNCH cũ được coi như là mt tin đn ca ch nghĩa tư bn, chánh ph vn giáo dc người dân v các ti li ca người giàu (không biết có phi vì cnh tranh đ mua lòng dân nghèo vi Cng Sn?).

T chánh ph vi chính sách người cy có rung hay xây nhà bình dân đến trong lp hc, ngoài đi, văn hóa thanh bn và trc phú” là nhng biu hin thường trc. Nhng câu chuyn kh nn ca Oliver Twist, Les Miserables, Grapes of Wrathrt ph biến, to mt tư duy na xã hi na tiu tư sn. Nếu sinh ra thi đó, Bill Gates, Warren Buffettcó l là nhng tên tui xu thay vì được ngưỡng m như gn đây.

Descartes nói, “Je pense, donc je suis” (tôi tr thành người tôi nghĩ). M có thành ng, Tư duy to nên hành đng, hành đng to thói quen, thói quen to cá tính và cá tính to đnh mnh. Mt tư duy nghèo chc chn phi đem đến mt đnh mnh nghèo.

Đây là suy tưởng ca nhng người min Nam đã sng vi tư bn Pháp ri M. Còn nhng người min Bc sng vi xã hi ca Mác Lê” thì chc chn không được phép tư duy giàu. Khi mi suy nghĩ đu cho rng nghèo hơn giàu thì t cá nhân đến xã hi không th nào vượt trên tư duy đó.

2.     Kiến thc nghèo:

Trong nhng người giàu có mà tôi hân hnh được quen biết, h đu chia s mt cá tính chung rt chu khó hc hi tìm tòi và sn sàng chp nhn nhng mi l thay đi. Ngoài các quan chc và đi gia làm giàu nh quan h da trên quyn lc, ngay c nhng người giàu t các chế đ XHCN đu th hin tinh thn và phong thái ci m nói trên.

Người Do Thái suy nghĩ rt nhiu v tin bc, nhưng h cũng chu khó b ra mt s lượng thi gian khá ln đ hc hi các phương cách làm giàu, t gia đình bn bè hay sách v kinh ging. Trong trường đi hc ca tôi, có nhiu social clubs (câu lc b) cho các sinh viên có chung s thích t th thao, t thin, chính tr…đến toán hc, kch ngh hay tranh lun (debate). Nhiu bn Do Thái ch gia nhp how-to-get-rich clubs (làm giàu).

Người Trung Quc cũng đam mê giàu có t bn cht. H rt bén nhy vi cơ hi, cn cù, nâng đ nhau trong các bang hi…đ cùng làm giàu. H thc tế, không hoang tưởng và mc cho s giáo hun ca đng cng sn 70 năm qua, bn sc làm giàu vn tim tàng mnh trong mi gia đình và cá nhân.
Làm giàu là mt hành trình lâu bn và kh cc. Kiến thc là phương tin quan trng đ thâu ngn chng đường. Nghèo kiến thc thì nghèo kết qu.

3.     Môi trường nghèo:

Mt đc đim ca tôn giáo Do Thái là vic đ cao s giàu có vt cht. Trong khi Ki Tô Giáo và Pht Giáo khuyến th tín đ phi “ép xác hay tránh tham đ t gii thoát tinh thn và tâm linh khi vòng kh nn, lãnh t các tôn giáo này thường nâng cp góc cnh nghèo qua các bài ging. Kết qu là mt đa s qun chúng coi giàu là mt ti li, người giàu là mt đch th. S thù hn, đ k này được các chính tr gia Mác Lê li dng trit đ đ thâu tóm quyn lc, to nên mt môi trường ca người nghèo, do người nghèo và vì người nghèo. Dĩ nhiên, đó ch là th đon, h và các phe nhóm hay con cháuthì không bao gi nghèo.

Ngay c trong nhng nước tư bn t do làm giàu, mt đa tr sinh ra trong mt môi trường nghèo như ti các khu chut thành ph, hay các vùng quê xa xôi ho lánh, thường b nh hưởng nng n bi con người và hoàn cnh bao quanh. Tr mt thiu s có ý chí và tư duy mnh m, đa s âm thm chu đng ri đ tha cho s mnh. Câu cái s mình nó thế nghe rt quen thuc nhng môi trường nghèo.

Con người có đc tính by đàn. Khi đám đông nghèo thì ta cũng hnh phúc vi cái nghèo, bin lun là phi chia s vi láng ging. Nhiu người li còn t hào v cái hnh phúc trong nghèo đói ca mình.

4.      Nghèo hành đng:

Tôi quan sát (hoàn toàn ch quan, không kim chng được) là nhng người nghèo thường thích nói nhiu. H luôn luôn có nhng kế hoch thn su đ tr thành mt đi gia top ten ca quc gia hay thế gii. Kế hoch luôn thay đi vì chưa làm gì thì đã có mt ý tưởng mi hay hơn, tt hơn. Hoc có làm thì thường b cuc sau 5 phút vào trn đu vì thc tế th trường không tươi đp như trên giy t hay các khu hiu.

Nói chung, h thích nhàn (không mun nhn là lười biếng) và coi đây là mt triết lý sng khôn ngoan. Nếu nh chút mánh mun mà kiếm được tin hay quyn, h s coi h là đnh cao ca xã hi. Nói phét, n by trong các bàn tic nhu nht be bét là mt thói quen rt d nhn ra.

Nhiu người nghèo khác thì lười nhưng thích ra dáng trm ut, bt cn đihay khơi đng lòng thương hi ca người khác. Xin-cho, “ăn mày quá kh”…là nhng hành x ph thông ca các nhóm nghèo này.

5.      Chn bn nghèo:

Mt châm ngôn thông dng ca Âu M là bn cho tôi biết thu nhp ca 5 người thân thiết nht trong đi bn, và tôi s tính ra con s thu nhp trung bình ca bn. Á Đông thì rõ ràng hơn, gn mc thì đen, gn đèn thì sáng.

Tôi nh nhng ngày còn tr, tôi hay la cà cùng bn bè quán cà phê, quán rượu, garage nhà hàng xóm. Chúng tôi miên man mơ mng và nói v nhng tương lai khi chúng tôi giúp nhau giàu có đ tr hn đi. Mt ngày, tôi cht nhn ra là tt c bn này đu nghèo rt mng tơi như tôi. T hp ngày ngày vi nhau, tôi chc chn tương lai duy nht ca chúng tôi là s tr thành nhng ông già nghèo rt mng tơi. Sau khi nhn ra chân lý, tôi dt khoát ri b đám đông tình nghĩa này đ đi tìm cho mình mt tương lai khác.

Qua nhng tri nghim và suy nghĩ ca mình, tôi đúc kết 5 nguyên nhân ct lõi trên mà tôi cho rng đang ct cht bn vi cái nghèo. Tôi có th sai, tôi còn nhiu thiếu sót, tôi có nhiu đnh kiến ch quanCó l vy. Nhưng đây là kết lun ca mt người đã tng rt nghèo, rt ngu và biết thay đi kp thi.

Quc gia nghèo

Mt điu na. Khi chia s vi nhau, nhiu bn có gi tôi nhng cun sách, nhng bài kho lun v đ tài lý do khiến mt quc gia nghèo. Có nhng lý thuyết rt cao siêu t tháp ngà hàn lâm (vì chúng làm tôi ng tht ngon sau vài trang), có nhng khôn ngoan rt d hiu (như các bài viết hay phát ngôn ca Warren Buffett). Tuy nhiên, tôi cho rng 5 lý do khiến mt cá nhân nghèo như tôi đã trình bày, cũng rt ging 5 lý do ct lõi khiến mt quc gia nghèo.

Nói v lý do chn bn chng hn. Nhìn qua lch s, bn ca anh nhà giàu Hoa K thường giàu theo như Tây Âu, Nht, Úc, SingaporeCòn bn ca các anh Liên Xô, Trung Quc, Cubavn nghèo rt mng tơi (ngôn ng Vit phong phú nh).

Văn hóa Á Đông thường chê trách v chuyn giàu đi bn, sang đi v. Tôi không dám nói v chuyn v chng vì s b ném đá, ngay ti nhà. Nhưng nếu có nhng ông bn sut ngày c ca tng chuyn nghèo, tôi s không ngn ngi tránh xa. H đc hi hơn các hóa cht trong thc phm ca Trung Quc. L ăn nhm, vn có th vào bnh vin bơm rut. Nhưng nếu tư duy nghèo đã ăn vào trí não và xương ty, thì c cuc đi tr thành lãng phí.

Tôi nh mt câu message (tin nhn) thú v, nhiu người thâu vào hp thư thoi (voice mail box) ca h, Xin đ li tên và đin thoi ca bn. Tôi đang tìm cách thay đi đi mình. Nếu tôi không gi li bn, thì bn nên hiu bn là mt trong nhng thay đi đó”.

Không biết bao gi các lãnh đo ca Vit Nam mi can đm nói vi x l điu này?

Alan Phan


........../.